Düzce’de Akçakoca Müftüsünün yaptığı açıklamalardan sonra Sebetayistlik konusu bir kere daha gündeme geldi.
Cuma namazında yaptığı konuşmada Selanik göçmenleriyle ilgili olarak “Yüzde 90’ı Selanik göçmeni ve Sabetayist.” sözlerini kullandı. Bu tabirlerden sonra Müftü Soytekinoğlu hakkında soruşturma açıldı.
Pekala Sabetayist nedir? Sabetayist kimlere denir? Sabetaycılık nedir? İşte detaylar..
SABETAYİST NEDİR?
Sabataycılık (eskiden Dönmeler ya da Avdetiler), 17. yüzyılda İzmir ve etrafında ortaya çıkan Sabatay Sevi’nin kurucusu olduğu, onu Mesih kabul eden mistisizme ve Kabbala’ya dayanan inançtır.
1920’lerin başından itibaren Sabatayist kökenli insanların birçoklarının sekülerleşmesi ve büyük çoğunluğunun geleneklerini yeni nesillere aktarmaması nedeniyle Sabataycılık yok olmaya başlamıştır.
Fakat kimi muharrir ve araştırmacılar Sabataycılığın günümüze kadar devam ettiğini sav etmektedir.
SABATAYCILIK NEDİR?
İspanya’dan kovulma ve doğu Avrupa’da yaşadıkları meşakkatler üzerine baş gösteren buhranlar sebebiyle Museviler kendilerine kucak açan Osmanlı topraklarına göç etmiş, ortalarında Tevrat’ta bahsi geçen kurtarıcı son peygamber Mesih’in geleceği beklentisi yaygın bir hal almıştı. Bu yüzden 1626 doğumlu Sabatay Sevi 1648 yılında Mesihliğini ilan ettiğinde dünyadaki tüm Museviler ortasında büyük bir yankı uyandırmıştı. Yahudi din adamlarının büyük bir kısmı Sabatay Sevi’ye karşı çıkmıştır.
Sabataycılığın dünyadaki Museviler yanında Hristiyanlar ortasında da bu kadar büyük bir yankı uyandırmasının ana nedeni 1666 yılıdır.
İnanca nazaran şeytanın sayısı olan yılda evvel Deccal ortaya çıkacak ve sonrasında beklenen mesih dünyaya gelerek Deccal’ı öldürecektir. Bu nedenle Sabatay’ın mesihliği, 1665 yılında öteki Yahudi alımlar tarafından da onaylanınca büyük gürültüler kopmuştur.
KİMLERE SABETAYİST DENİR?
Hristiyanlar beklenen Deccal’ın Sabatay olduğunu argüman ederek İsa’nın 1666’da gökten ineceğini ve Sabatay’ı öldüreceğini düşünerek büyük bir beklenti içine girmişlerdir. Sabatay’a inanan Museviler ise İsa’yı Mesih olarak kabul etmediklerinden Kıyamet öncesi beklenen Mesih’in Sabatay olduğunu düşünmüşlerdi.
SABETAYİST İNANÇLARI
Sabataycılığın temel dini inanç esasları; Yahudiliğin mistik ekollerinden Kabbalistik metodun Levi yorumundan oluşmaktadır.
Selanik günlerinde bitişik nizam ve birinden başkasına çarçabuk geçilebilen meskenlerde yaşayan bu cemaat efradının meskenlerinden birinde, yeşil abajurlu lambaların zayıf ışığıyla aydınlatılmış bilinmeyen toplantı yerleri vardı. “Kahal” denilen bu yerlerde “Payyetan” ismi verilen din uluları tarafından dualar okunur ve “Ab-bet-din” denilen reisler tarafından vaaz edilirdi. Bu vaazlarda sürekli Sabatay’in ismi yüceltilirdi.
Hem bu mesihin hem Yakup Querido’nun günün birinde ümmetlerini kurtaracakları inanışı üzerinde israr edilirdi.
Gerek ayinler ve gerekse ritüeller büsbütün bilinmeyen tutulduğundan bilimsel araştırmalara kaynaklık edebilecek bilgileri elde etmek hayli zordur.