Tüm insanlığa gönderilmiş kitaplar, suhuflar ve peygamberler…
Tevrat nazil olurken İsrailoğulları ve Musa ile Harun’un istikametine gerçek yürüdükleri, Zebur ve İncil’in bir kısmının nazil olduğu, tekrar kendisine suhuf gönderilmesi prestijiyle İbrahim’in hayatını geçirdiği ve ismini bilmediğimiz daha kaç peygamberin de yaşadığı bölgenin ismidir Kudüs.
Kudüs, Peygamber efendimizden evvel de pek çok peygamberin kıssalarına ve mucizelerine şahitlik etmiş bir kenttir.
Ayetlerde ve Hadislerde kendisinden bahsedilen, Allahın şanlı kiabımızda kutsal kıldığı, miraç hadisesinin gerçekleştiği, birinci kıblemiz Mescid-i Aksa’yı kalbinde barındıran Kudüs’ün islamdaki yerini sizler için anlatmaya çalıştık.
KADİM KENT: KUDÜS
Kudüs pozisyonu itibariyle İsrail ve Filistin’in orta noktasında yer almaktadır. Bu nedenle her iki ülke için de büyük ehemmiyete sahip olmaktadır. Kudüs’ün öteki ismi, İsrailliler tarafından Jarusalem olarak bilinmektedir.
PEYGAMBERLER KENTİ
Kudüs, onlarca peygambere mesken sahipliği yapmış bir kent olmasıyla da İslamiyette her vakit başka bir yere sahiptir. Hz. Adem (as)’dan başlayarak sonraki bütün peygamberlerin ortak dini tevhittir.
Gerçekten Cenab-ı Hak bütün peygamberlere tıpkı gerçeği bildiri ettiğini buyurmuşlardır. “Sana söylenen senden evvelki peygamberlere söylenmiş olandan öbür bir şey değildir.” (Fussilet, 41/43)
KUR’AN-I KERİM VE HADİSLERDE KUDÜS /MESCİDİ AKSA
“Bir gece, kendisine kimi âyetlerimizi gösterelim diye kulunu Mescid-i Harâm’dan etrafını mübarek kıldığımız Mescid-i Aksâ’ya götüren Allah eksikliklerden münezzehtir. O, nitekim her şeyi işitmekte ve görmektedir.” (İsra-1)
Kudüs ismi Kur’an’da direkt geçmemekle birlikte, İSRA müddetinde bu kentten el-Mescidü’l-Aksâ’nın mübarek kılınan etrafı formunda bahsedilmiş, ayrıyeten bulunduğu bölge Maide müddetinde “mukaddes toprak” (Mâide 21), Yunus müddetinde “iyi, hoş bir yer” (Yûnus-93) olarak nitelendirilmiştir.
Kudüs, Üç semavi din için de kutsal sayılır.
Hz. İbrâhim’den itibaren pek çok peygamberin yaşadığı, defnedildiği yer olduğu için vahyin de iniş yeri olmuştur. Kutsal olarak tanımlanmasının bir nedeni de budur.
Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, âyette geçen Mescidü’l-Aksâ’nın Beytülmakdis, mübarek kılındığı haber verilen etrafından de Kudüs ve civarı olduğunu söylemektedir. Mescid-i Aksâ tabiri, İslâm’ın birinci periyotlarında bazan Kudüs için de kullanılmakla birlikte asırlar boyunca bununla bilhassa Harem-i şerif kastedilmiştir.
HZ. PEYGAMBER VE MESCİD-İ AKSA
Hadislerde ise Mescid-i Aksâ’nın, Mescid-i Harâm ve Mescid-i Resûlullah ile bir arada ziyaret hedefiyle seyahat edilebilecek üç mescidden biri olduğu bildirilmiştir. Mescid-i Aksa, Mescid-i Harâm’dan sonra inşa edilen ikinci mescid olduğu için, islamda çok önemli bir yere sahiptir.
Hz. Peygamber’in mi‘rac seyahatine çıkmadan evvel müslümanların kıblesi olan Mescid-i Aksâ’ya getirildiği İsrâ müddetinin birinci âyetinde açıkça belirtilmektedir.
Hicretin akabinde buranın kıble oluşu on altı – on yedi ay kadar sürmüştür. Bu durum İslâm’da Mescid-i Aksâ’ya verilen kıymeti göstermekte ve Kudüs’ün ele geçirilmesinden yıllar evvel Resûl-i Ekrem’in söylediği, ibadet ve ziyaret niyetiyle gidilmesi gereken üç mescidden birinin Mescid-i Aksâ (diğerleri Mescid-i Harâm ve Mescid-i Nebevî) olduğu, bu mescidlerde kılınan namazın kişinin meskeninde tek başına eda edeceği namazdan elli bin kat daha çok faziletinin bulunduğu yolundaki hadisleri bunu pekiştirmektedir.
Hicretten evvel iki yahut üç yıl müddetle Hz. Peygamber’in Kâbe’yi de önüne almak suretiyle Kudüs’e yönelerek namaz kıldığı rivayet edilir. -farklı rivayetler bulunmakla birlikte- Medine devrinde on altı yahut on yedi ay bu uygulamanın devam ettiği, daha sonra kıblenin Kâbe’ye çevrildiği kabul edilmektedir.
Hz. Peygamberin sıhhatinde belirli bir devir için Kudüs’ün kıble olarak tercih edilmesi, müslümanların bu kenti dinî bir merkez olarak görmelerinin sebeplerinden birini teşkil etmiştir.
Ayrıyeten Hz. Peygamber’in, Mescid-i Harâm’dan etrafı mübarek kılınan Mescid-i Aksâ’ya gece götürülmesi biçiminde gerçekleştirilen ve akabinde mi‘rac mûcizelerinde Mescid-i Aksâ’ya gitmiş olması müslümanlar için bu kentin ehemmiyetini arttırmıştır.
Birgün Meymûne, Hz. Peygamber’e gelir ve: “Ya Rasûlallah! Beytu’l-Makdis’e (Mescid-i Aksâ’ya) gidip gitmeme hakkında bize ne buyurursunuz?” der. Allah Rasûlü:
“Gidin ve orada namaz kılın!” diye yanıt verir. Ama o vakit orada (Bizans ile Persler arasında) savaş vardır ve bunu dikkate alan Peygamberimiz çabucak şunu ek eder:
“Şayet oraya gidemez ve orada namaz kılmazsanız, bari oranın kandillerini aydınlatacak yağ gönderin!” buyurur.
Hz. Peygamberin tüm hadis ve davranışları tüm vakte ve tüm insanlığa hitap eder. Bu hadisten çıkarılacak ders, gidilemese bile Kuduste zulüm gören filistin halkına edilmesi gereken yardımlardır. Fiili olarak edilecek yardımlar haricinde, bu direnişe takviye olarak, Müslümanlığımızın gereğini yerine getirmiş oluruz.
MESCİD-İ AKSA’NIN İNŞASI
Mescid-i Aksâ’nın yerinin tesbiti ve planlanması Hz. Dâvûd ile başlar. Lakin Allah mâbedin Hz. Süleyman tarafından yapılacağını bildirir. Bunun üzerine Dâvûd, oğlu Süleyman’a durumu anlatıp mâbedi inşa etmesini emreder ve mâbed üretimiyle ilgili bütün materyalleri ve elemanları ona teslim eder.
Mâbed için gerekli taş ve kereste Lübnan dağlarından karşılanmış, Sûr Hükümdarı Hiram bunları Hz. Süleyman’ın yolladığı personellere ve kendi adamlarına inşaatta kullanılacak biçimde hazırlatıp Kudüs’e göndermiştir. Zira mâbedin imali sırasında ne keser ne çekiç sesinin duyulduğu belirtilmektedir.
Mescid-i Aksa’nın inşaatı 7 yıl kadar sürmüştür.
Mâbed büyük bir merasimle açılmış, bu sırada görülen birtakım olağan üstü haller karşısında İsrâiloğulları taş taban üzerinde secdeye kapanmışlardır. Tekrar kitapta Hz. Süleyman’ın 22.000 öküz, 120.000 koyun kurban ettiği ve bir hafta müddetle bayram yapıldığı rivayet edilmektedir.
Çok bedelli eşya ile dolu olan Beytülmakdis, Hz. Süleyman’dan sonra vakit zaman istilâcıların yağmalama ve yıkımlarına mâruz kalmıştır. Museviler tarafından yakılıp yıkılmıştır.
Asırlarca yağmalanarak ya da sarsıntıyla tahribata uğrayan Mescid-i Aksa bir çok halife ve Osmanlı padişahı tarafından tekrar inşa edilmiştir.
1516 yılında Yavuz Selim’in Mısır seferi sırasında Osmanlı idaresine geçen Kudüs, bilhassa Yasal Sultan Süleyman periyodunda en huzurlu günlerini yaşamıştır. Barış ortamı Osmanlı hakimiyetinde sağlanmıştır.
Mescid-i Aksa hala günümüzde de Museviler tarafından bitmek tükenmek bilmeyen akınlara maruz kalmaktadır.
KUBBETÜ’S SAHRA
Kubbetü’s Sahra Kudüs haremindeki kutsal kaya üzerinde yer alan, Emevî Halifesi Abdülmelik b. Mervân’ın yaptırdığı ortası kubbeli sekizgen yapıdır.
İslâm mimarisinin bilinen birinci kubbeli yapıtlarındandır ve Kudüs’ün fethinden sonra Hz. Ömer tarafından yaptırılan mescidin yerine inşa edildiği için -daha çok Batılılar tarafından- Ömer Camii olarak da tanınır.
Günümüze kadar gelen Kubbet-üs-Sahra binası Emevi Halifesi, Abdülmelik bin Mervan zamanında 687-691 yılları ortasında inşa edilmiştir. Bu halife Sahra Mescidini büyütüp yenileyerek Kubbet-üs-Sahra’yı yaptırmıştır. Ayrıyeten bu mevkiinin çabucak yanına Mescid-i Aksa ismi verilen Ömer Mescidini inşa ettirmiştir.
Kubbetü’s-sahre, tarihi boyunca bölgeye hâkim olan çabucak her hükümdardan büyük ilgi ve hürmet görmüş, ihtimamla tamir ettirilmiştir.Kanuni Sultan Süleyman, selahaddin Eyyubi ve bir çok Osmanlı hükümdarı, bu yapıta eklemelerde bulunmuştur. Özellikle Eyyûbî sultanları kendi elleriyle sahrenin tozunu alır, mescidi süpürür ve gül suyu ile yıkarlardı.