Tarihe bir utanç vesikası olarak geçen 27 Mayıs 1960 ihtilaliyle Anayasa ve TBMM feshedilirken ülkenin başbakanı Adnan Menderes, Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Şiddetli idam edildi.
MENDERES’İN TUTULDUĞU ODA GÖRÜNTÜLENDİ
27 Mayıs darbesi periyodunda Demokrat Partililerin yargılandığı Yassıada’nın ismi son periyotta “Demokrasi ve Özgürlükler Adası” olarak değiştirildi.
Yassıada’yı ziyaret eden CNN Türk takımı gördüklerini aktardı;
“Adnan Menderes Yassıada’da, 11 ay boyunca güç şartlar altında kaldı bu yatakta yatıp bu masada oturdu lakin bu küçük odada her vakit bir subay başında odanın içinde nöbet tuttu. Fakat Adnan Menderes ve subayın konuşması yasaktı. Şu an içeriye gün ışığı giriyor olsa da Adnan Menderes bu odada kalırken pencere büsbütün kapatılmış, odadaki ışık ise 24 saat açık bırakılmıştı.
Adaya geldiğimizde bizi 592 Demokrat Partilinin yanında getirdikleri eşyaları temsil eden valizler karşılıyor. Her santimetre yaşanmışlıkları 61 yıl sonra dahi hüzünle içinde tutuyor. Demokrat Partilileri temsil eden kaya üstündeki siluetler, o karanlık günün adadaki birinci adımlarındaki yükünü hatırlatıyor.
İDAMA GİDECEK EŞE 100 SÖZLÜK MEKTUP
27 mayıs 1960 darbesinden kalan eşyalara da ulaşıldı. Kol saati, fotoğraflar, ve kol düğmeleri, hepsi ilişkin olduğu periyottan, yani 1960 darbesinden izler taşıyor.
Adnan Menderes’in Yassıada’ya mahkum olarak gittiğinde kolundaki askerlerin el koyduğu saati bugün hala bizim elimizdedir. Adnan Menderes’in Yassıada’ya mahkum olarak götürüldüğünde beyaz gömleğinde bu kol düğmeleri vardı. Bütün subaylara şu alyanslar takdim edilmiştir. Alyansların içinde malumunuz evliler bilir evlilik tarihi müellif. Bunların içinde 27 mayıs 1960 yazıyor” Adnan Menderes’in, Yassıada’da yargılandığı vakit kullandığı savunması da o eserler ortasında.
HİÇ SERGİLENMEMİŞ ESERLER
Bunu takan subay Adnan Menderes’i idama götüren subay. Adnan Menderes’in koluna giren nöbetçi subayın kolluğu bizim elimizde. Adnan Menderes’in eşi Berin Menderes’e periyodun ismiyle Yassıada’yı ziyaret etmesi durumunda uyması gereken kurallarla ilgili bir talimatname verildi. İşte bu talimatnamede 7 kural yer alıyor. O talimatlardan en çarpıcı olanıysa: 3. unsur idama gidecek olan bir eşe bir eş 100 kelimeyi geçmeyecek bir mektup yazması isteniyor. Nasıl olur? 100 sözle hisler söz edilebilir.
“CELAL BAYAR’IN ELİNDEKİ CÜZ ALINIYOR”
Bir öbür eşya ise Adnan Menderes’in idam edildiği gece, Celal Bayar’ın Kur’an okuduğu cüz. Adnan Menderes idama gidiyor. Celal Bayar koğuşunda bu idamı seyrediyor. Ve eline bir cüz alıyor. Kuran’ı Kerim okumaya başlıyor. Kuran-ı Kerim sesi gelince Celal Bayar’ın koğuşu basılıyor. Darp ediliyor. Ve elindeki cüz alınıyor. İşte Celal Bayar’ın okumuş olduğu elinden zorla alınan cüz bu cüzdür.
CNN TÜRK’ün ulaştığı en değerli yapıtlardan biriyse, askerler tarafından hazırlanan 1960 darbe Anayasası:
Bu birinci kere Türk televizyonlarında yayınlanacak imzalara bakar mısınız? Türk münevverleri, Türk askerleri efendim Türk siyasetçileri… Burada kimler kimler yok. Bu isimler daha sonraki devirlerde Türk demokrasi tarihinde demokrat olarak çalışmış ve gayret göstermişlerdir. Bir başka özel evraksa: Adnan Menderes’in idam edilme kararını veren yargıçlara sizi tebrik ediyoruz çok hoş bir iş çıkarttınız yazan ve cumhuriyet senatosu özel logolu mektuplar ve tebriknameler gitmiş.”