Tiyatro Baht imzalı “Çapkının Düşü”, dönemin yeni oyunlarından biri. Oyun, eril fikirler, bencil hayatlar ve empatiden mahrum yeni çağın en bariz yansıması olan Çapkın’ın, düşünde dehşetlerinden, yasaklarından, anlatamadıklarından kaçmasını anlatıyor.
Oyunda sahnede Ozan Çobanoğlu ve Serdar Yeğin yer alıyor. “Çapkının Düşü” alkışlarla yoluna devam ederken biz de oyunun muharriri ve direktörü Onur Erbilen’le konuştuk.
‘ÇAPKIN KARAKTERİ ÇAĞIMIZ BEŞERİNİN BİR YANSIMASI’
“Çapkının Düşü” nasıl ortaya çıktı?
Çapkın karakteri çağımız beşerinin bir yansıması. Yetinmeyi bilmeyen, kendinden oburunu düşünmeyen, kendi dışındaki tüm olaylara kayıtsız, haz veren her şeye düşkün, ahlak ve toplum kurallarını hiçe sayan beşerler esin kaynağım oldu “Çapkının Düşü”nü yazarken.
Onur Erbilen
Oyunun müellif ve direktörlüğünü siz üstleniyorsunuz. Bir tiyatro oyunu için bunun avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Bence müellif direktör olmak çok avantajlı zira metne son noktayı koyduktan sonra zihin direktörlüğe başlayıp metni söz kelime, an an, sahne sahne yaşatmaya, evirip çevirmeye başlıyor. Bu süreçte müellif olarak yapılan eksiklikler ortaya çıkarken, bir yandan da metnin sahnelenmesi inşa edilmiş oluyor. “Çapkının Düşü” için bu süreç beş yıla yakın sürdü, metni tamamladıktan sonra zihnimi “Kim oynar, dekor-kostüm nasıl olmalı, sahne nasıl kullanılmalı” üzere sorular meşgul etti. Bu süreçte metnin yürümeyecek yanlarını da gördüm ve tekrar tekrar revize ettim, yazdığım metin elli sayfaydı sahnelenen ise kırk.
Yazar-yönetmen olmanın dezavantajlı yanı yönetirken muharrir kimliğin ağır basıp yazdıklarına aşık olmak ve değişikliklere açık olmamaktan kaynaklanır. Ben yazdığım hiçbir oyuna aşık değilim, kendi yazdıklarımı yönetirken metne yabancılaşabiliyorum, bu nedenle atmak, kesmek, burası yeterli yazılmamış deyip yine yazmak benim için sorun olmuyor.
‘FARKLI OYUNCULARLA ÇOK FAZLA GÖRÜŞME, ÇOK FAZLA OKUMA PROVASI YAPTIK’
Oyuncular Ozan Çobanoğlu ve Serdar Yeğin de performanslarıyla çokça alkış alıyorlar. Onlarla nasıl bir ortaya geldiniz?
“Çapkının Düşü” yalnızca toplumdaki ahlaksal çöküşe bir başkaldırı oyunu değil, tıpkı vakitte Türk tiyatrosundaki yozlaşmaya, sıradanlaşmaya, kolaylaşmaya de bir başkaldırı oyunudur. Bu nedenle oyunun kurgusu, konusu, biçimi ve lisanı üzerinde baş yorduğum kadar, bu iki virtüöz oyuncunun, performanslarını ortaya koyabilmeleri için de çabaladım. Oyunun kurgusu, karakter yaratımı, diyalogların ritmi ve gelişimi, cümleler ve tiratlar usta iki oyuncunun sonlarını zorlayacak, içlerindeki enerjiyi çıkarmalarına imkan tanıyacak halde yazıldı. Bu nedenle oyuncu bulmakta çok zorlandım, son yıllarda birçok usta aktör sıradan roller yüzünden formdan düştükleri için bu türlü bir oyuna yanaşmadılar.
Farklı oyuncularla çok fazla görüşme, çok fazla okuma provası yaptık, birçok kombinasyonlar denedik. İki oyuncunun farklı ayrı düzgün olması da yetmiyordu, ortalarında ahenk ve balans olması gerekiyordu. Birçok kombinasyonda aradığım ahengi bulamadım. Tam umudumu kaybetmiştim ki Ozan Çobanoğlu ve Serdar Yeğin ile karşılaştım. İkisi de aslında bildiğim ve beğendiğim aktörlerdi. Daha birinci okumada aradığım ahengi buldum. İkisi de açık başlı, yerinde duramayan, zinde, enerjik ve çabuk kabul etmeyip sorgulayarak en uygununu arayan aktörler. Bu kadar enerjik aktörlerle çalışmak güç görünür direktör açısından lakin ben büyük bir talih olarak görüyorum. Onların sorgulamaları ve ideali arama gayretleri hem sanatı hem de direktörü bir adım ileri götürür.
“Çapkın” günümüzü temsil eden bir erkek prototipi. Erilliği, bencilliği, hedonistliği vs. ile çok gerçek. Sizce günümüzde bu erkek tipini oluşturan şartlar neler?
Bu erkek tipini yaratan şartlar ataerkil yapı ve çocukluktan başlayarak ebeveynler tarafından şişirilen egolar. Bayanlar tarafından yaratılan bu erkeklerin en büyük ziyanı yeniden bayanlara oluyor, bu nedenle hem anne hem de eş olarak bayanlar, erkeklerin egolarının şişmesine müsaade vermemeliler.
‘HER ŞEY KAYGILARIN BİREYE NELER YAŞATABİLECEĞİNİ SORGULAMAMLA BAŞLADI’
Oyun, birbiri içine geçmiş döngülerden oluşuyor. Hem düş hem kabus, hem hayal hem gerçek; çıkışsız bir hapishane. Metnin kurgusuna dair bize neler söylemek istersiniz?
Korkuların şahsa neler yaşatabileceğini sorgulamamla başladı her şey, oyunun tamamı zihnin bireye oynadığı oyunlar aslında. Sahnede zihnin karmaşasını realize etmek, sinema ve romana göre daha güç olduğundan bunu sıra dışı bir kurgu ve sahne imkânlarının el verdiği oranda ses, ışık ve efektlerle yapmaya çalıştık.
İki karakter birbirinin zıttı üzere görünseler de, aslında birebir kişinin farklı yansımaları, farklı ruh halleri gibiler. Burada da devreye endişeler, yani bilinçaltı giriyor. İnsanın kendisiyle olan savaşı en büyük savaş üzere; ne dersiniz?
Kesinlikle o denli ve o denli olmalı… Oyunda da dediğimiz üzere; her insan içinde kendini eleştiren ikinci bir benlik taşımalı.
İKİ YENİ OYUN: ‘GÜLÜNÇ BİR ADAMIN DÜŞÜ’ VE ‘BEN FİDEL’
Oyunun ses, müzik ve ışık kullanımı, daima atonal sert geçişler yapılması da dikkat alımlı. Biraz da bundan bahsedelim mi?
Oyunun tamamının ‘Adam’ karakterinin zihninde yaşananlar olduğu, yani ‘Gelen’ bireylerin aslında var olmadıkları, Adam’ın düşleri olduğunu vermek çok güçtü, metni okuyan birçok kişi de birinci okumada bunu anlayamadılar. Bunun izleyici tarafından anlaşılmayacak olması endişesiyle ışık, efekt, müzik ve tekrarlanan anlardan faydalandık bu da oyunun düşsel ve fantastik yapısına hizmet etti.
Son vakitlerde neler yapıyorsunuz? Bize yeni çalışmalarınızdan bahseder misiniz?
Şu sıralar Aziz Çoban ile “Gülünç Bir Adamın Düşü” üzerinde çalışıyoruz, Dostoyevski’nin daha evvel Türkiye’de hiç sahnelenmemiş bu hoş hikayesi 6 Ekim’de Cevahir Sahne’de seyirciyle buluşacak. Çabucak akabinde Fidel Castro’nun hayatı ve Küba İhtilalini bahis alan “Ben Fidel” isimli oyunun provalarına başlayacağız, onun da kasım ortası üzere seyirciyle buluşmasını planlıyoruz.
