Artan maliyetler nedeniyle Türkiye’de fiyat tutturmanın zorlaşması, hazır giysi kesiminin salgın periyodundaki kazanımlarını kaybetmesine yol açtı. Bilhassa yüksek adetli basic eserlerde büyük alıcıların tedarikte yine Doğu Asya’ya yöneldiğine dikkat çeken dal temsilcileri, yerli markalar için bile ithalatın artık daha cazip olmaya başladığını aktardı.
Dünya’dan Yener Karadeniz’in haberine nazaran, salgın nedeni ile değişen tedarik zincirine bağlı olarak Türkiye’ye yönelen hazır giysi siparişleri, taraf değiştirmeye başladı. Türkiye’de artan maliyetlere rağmen milletlerarası piyasada düşen navlun, bilhassa yüksek adetli basic eser siparişlerinin Türkiye’den Doğu Asya ülkelerine kaymasına yol açtı. Son devirde Fas, Tunus ve Mısır üzere ülkeler ön plana çıktı. Her ne kadar enflasyonist baskı ve resesyon tasaları nedeni ile global hazır giysi siparişlerinde azalma beklense de var olan siparişlerin de kelam konusu ülkelerden tedarik edilecek olması, dalda telaşa yol açtı.
Dünyanın en büyük fast fashion markalarını bünyesinde bulunduran Inditex, geçen hafta yaptığı açıklamada tedarikle ilgili mümkün düşünceler nedeniyle Asya’dan alımları artıracağını belirtirken, tekrar Inditex de dahil olmak üzere H&M’in de Türkiye alımlarını yüksek oranda azalttığı hatırlatıldı. Öte yandan, kelam konusu markalar başta olmak üzere Türkiye’den alım yapan büyük alıcıların şimdiden önümüzdeki yılın birinci yarısında da tedariklerini yüzde 15 daha düşüreceği belirtildi. Bölüm temsilcileri, son eser fiyatlarında yaşanan artışı nedeni ile yerli giriş düzeyi eser yapan yerli markalarda düşüşün yüzde 15-20’ye ulaştığını belirterek onlar için de fiyat tutturma noktasında ithalatın artık daha cazip olmaya başladığını söyledi. Bu kapsamda LC Waikiki, DeFacto ve Koton üzere birçok markanın yurtdışı tedariki artırmak için çalıştığı kaydedildi.
ARTIŞ SURATI YAVAŞLADI
Hazır giysi bölümü, geçen yılın tamamında 20,3 milyar dolar ihracatla rekor kırmıştı. Bu yıl için de 23 milyar dolarlık yıllık ihracat gayesi açıklanmıştı. Kimi kesim temsilcisi bu yıl için 23 milyar dolarlık gayenin hala mümkün olduğunu belirtirken bazıları ise en fazla geçen yılki sayıların yakalanacağını ya da yüzde 5 artış yaşanacağını lisana getirdi.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Kesim Meclisi Lideri Gurur Fayat, yılın son çeyreği ve 2023’ün birinci yarısında ihracatta düşüşün sert bir formda hissedileceğini söyledi. Fayat, son aylarda hazır giysi ihracatında düşen artış suratının da bunun habercisi olduğunu söyledi. TÜİK datalarına nazaran bu yıl nisan ayında yüzde 18,5 olan dal ihracatı artış suratı, mayısta yüzde 15,8, haziranda yüzde 14,5, temmuzda yüzde 11,6 ve ağustosta da yüzde 10,9’a geriledi.
İSTİHDAM KAYIPLARI BAŞLADI
Fayat, gelişmeleri şöyle kıymetlendirdi: “Yılın son çeyreğinde ihracat sayılarında sert bir düşüş bekliyoruz. Yalnızca bu yıl değil, önümüzdeki yıl için de şimdiden aşikâr başlı büyük alıcılar yüzde 10-15 daha az sipariş vereceklerini lisana getirmeye başladı” dedi.
Fayat, şöyle devam etti: “Söz konusu düşüş yalnızca Türkiye’de değil, tüm dünyada yaşanacak. Fakat düşüş oranı Türkiye’de dünya ortalamasının üstünde seyredecek. Bu yılın başından bu yana kur, enflasyonun altında bir artış gösterdi. Bir yandan da parite kaynaklı kayıp yaşıyoruz. İstihdamda önemli kayıplar yaşanmaya başladı. 300-400 üzere önemli sayıda işten çıkarmaların duymaya başladık ve bu daha da artabilir. Biz Türkiye’de aldığımız kararlar ile enflasyonu tutmak ismine dövize baskı yapıyoruz ancak bunun negatif sonuçları da oluyor. Alınan ekonomik kararlar maalesef Türkiye’nin rekabetçi olmasını engelliyor. Salgın periyodunda Uzakdoğu’nun yaptığı basic işlerini yaparken artık onları da yapamaz hale geldik. Bunlar Uzakdoğu’ya gitti. Yalnızca onlarda değil bizde de markalarımız gidiyor. Alt fiyat kümesinde rekabetçi olduğumuz işleri kaçırıp orta ve üst fiyat kümesine mal yapar hale geldik. Başa, yani 2018-2019’a döndük. Orta ve üstte hatta high quality’de de işler çok yüksek. Fakat onların da toplam ihracat içindeki hissesi düşük. Kurda düzelme olmazsa, daralmamız dünya ortalamasının da üzerinde olacak.”
Fayat’a nazaran rekabetçi kur şu an için 21-22 TL civarı.
YERLİ MARKALAR YURTDIŞINA YÖNELİYOR
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Lideri Ramazan Kaya, yalnızca yabancılar değil yerli markalarda da yüzde 10-20 üzere bir daralma yaşandığını aktardı. Bunun sebebinin artan maliyetler ile fiyatların yüksek kalması olduğunu aktaran Ramazan Kaya, “Bu nedenle birçok marka yurtdışı tedariki artırmaya yönelik teşebbüslerini artırdı. Bilhassa mont ve kaban üzere kışlık eserler ile ilgili bir orta Türkiye’ye dönmüşlerdi fakat artık fiyatlar burada yüksek olduğu için yine dışarı yöneldiler. Mont fiyatlarındaki artışın sebeplerinden biri de bu aslında” dedi. Bu kapsamda yalnızca Uzakdoğu değil Mısır, Tunus, Cezayir ve Fas üzere ülkeler ön plana çıkıyor. Bilhassa ABD ile Mısır ortasında hür ticaret mutabakatı avantajının da olması, bu bölgelerden tedarikin artmasına yol açtı. Mısır ile AB ortasında da vergi uygulaması bulunmuyor. Mısır’dan daha çok ABD işleri artabilir” dedi.
Bu durumu markaların mağazalarında da gözlemlemek mümkün. Zara’nın mağazalarında artık 10 eserden 6-7’si Kuzey Afrika ülkeleri menşeili. TGSD Lideri Kaya, bu bahiste ise, “Inditex Morocco, Tunus kullanıyor. İspanya ile çok yakınlar. Bu markalar, hammaddeyi satın alıyor ve bu ülkelerde gönderip dikip, paket yaptırıyor. Pazara yakın ülkelerle coğrafya avantajını kullanıyor. Zira vapur ile 2 saat. Ürettiriyor geri çekiyor. Bu geçmişte de vardı. H&M sıfıra yaklaştı Türkiye’den alımda. Bu usul markalar fiyatı satın alıyor. Fiyatta ötürü Türkiye’deki porsiyonları düşürüyor. Düşürdükleri porsiyonların yerine de Fas, Tunus üzere yakın coğrafyayı koyuyorlar. Lakin dokumacılık hammaddesi kısmını Türkiye’den alacaklar” sözlerini kullandı.
UZAKDOĞU AGRESİF FİYAT SİYASETİ UYGULUYOR
Akdeniz Hazır Giysi ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (AHKİB) İdare Heyeti Lideri Gürkan Tekin, kesimin ana pazarı olan Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde yüksek montanlı siparişlerin, maliyetlerin altında fiyat veren Çin ve Uzak Doğu ülkelerine kaydığına dikkat çekti.
Küresel iktisattaki negatif seyrin ve resesyon tasalarının derinleştiğini, Türkiye’de ise güç ve personellik maliyetlerindeki artışlar ile birlikte iplik ve kumaş fiyatlarının da yükseldiğini kaydeden Tekin, “Avrupalı moda devlerinin siparişleri günden güne azalıyor. Türk hazır giysi ve konfeksiyon bölümümüzün ihracat, üretim ve istihdamda kayıpların yaşanacağı bir periyoda girmiş olmasından tasa ediyoruz” dedi.
Tekin, “Girdi maliyetlerindeki artışlar ve Uzak Doğu ülkelerinin agresif fiyat stratejisine karşı kesimimizin rekabet etme talihi gün geçtikçe zayıflıyor. Güç, personellik ve hammadde maliyetlerinin azaltılmasına yönelik devlet takviyelerinde hazır giysi ve konfeksiyon bölümüne müspet ayrımcılık yapılmasını bekliyoruz. İstihdamın korunması ve finansmana erişimin kolaylaştırılması mevzularında pandemi periyodundaki üzere dayanakların verilmesi dalımızın ayakta kalması için hayati değer taşımaktadır” diye konuştu.
