Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Tıp Fakültesindeki bilim insanlarının yaptığı çalışma, 21 gün şekerli su tüketen dişi deney hayvanlarının süratli bağımlılık geliştirdiğini gösterdi.
DEÜ Tıp Fakültesi Fizyoloji Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nazan Uysal Harzadın öncülüğünde, sıçanlarda “beslenme alakalı şeker bağımlılığı” bahisli bir çalışma yapıldı.
Çalışmada yer alan 4 hayvan kümesinden birincisini şekerli su verilen dişiler, ikincisini şekerli su verilen erkekler, üçüncüsünü şekersiz su tüketen dişi denetim kümesi, dördüncüsünü de şekersiz su tüketen erkek denetim kümesi oluşturdu.
Hayvanlara, 21 günün sonunda milletlerarası geçerliliğe sahip “koşullu yer tercih testi” uygulandı.
Çalışma sürecinde şekerli su verilen dişi küme bırakıldıkları düzenekte “şekerin yer aldığı” kısmı tercih etti. Öbür kümelerdeki hem dişi hem de erkek deney hayvanlarının bu türlü bir tercihi olmadı.
Deney boyunca şekerli su verilen erkek sıçanlarda ise 21 gün sonunda “şekerli besine yatkınlık” gözlendi fakat bu eğilim “bağımlılık” seviyesine ulaşmadı.
Kan ve doku testlerinin de yer aldığı ileri çalışmaları da yapan bilim insanları, şeker bağımlısı olan dişi deney hayvanlarında empati seviyesinin yükseldiğini ve halk ortasında “aşk, sevgi, şefkat hormonu” olarak da bilinen oksitosinin de daha çok salgılandığını tespit etti.
Dünyanın önde gelen davranışsal nörobilim mecmualarından Behavioural Brain Research, Türk bilim insanlarının bu çalışmasını dikkat cazibeli bularak memleketler arası hakem değerlendirmesine aldı.
Davranışsal sonuçları araştırmaya devam edecekler
Prof. Dr. Nazan Uysal Harzadın, araştırmaya ait AA muhabirine, deney hayvanlarına etkin oldukları gece saatlerinde 12 saat boyunca, yüzde 10 şeker eklenmiş su verildiğini anlattı.
Şeker alan hayvanlardaki bağımlılık oranını incelediklerini aktaran Harzadın, şu bilgileri verdi:
“Empati, anksiyete düzeylerini de araştırdık. Nitekim ilgi alımlı bir çalışma oldu. Şekerli su tüketen dişi hayvanların 21 günün sonunda şeker bağımlısı olduğunu tespit ettik. Erkeklerde ise bağımlılık değil lakin yatkınlık oldu. Tahminen onlar için 21 gün bağımlılık için kâfi değildi. Davranışsal sonuçlara baktığımızda ise dişilerde empati seviyesinin arttığını, buna paralel olarak beynin empati ile ilgili amigdala bölgesinde oksitosin hormonunun da yükseldiğini anladık. Şeker bağımlılığı, yeme içme gibisi öbür bağımlılıklarda olduğu üzere bayanlarda daha sık görülüyor.”
Empati düzeyini su dolu düzenekte ölçtüler
Deneye başlamadan evvel hayvanların empati seviyesini ölçtüklerini anlatan Harzadın, sıçanlara su dolu havuzdan öbür hayvanları “kapı açarak” kurtarmayı öğrettiklerini aktardı.
Harzadın, şeker bağımlısı hale getirilen deney hayvanlarının, su dolu havuzdaki öteki hayvanların yardımına daha süratli koştuğunu ve onları boğulmaktan daha çabuk kurtardığını da belirlediklerini kaydetti.
Şeker bağımlısı hayvanların “yoksunluk” durumundaki davranışlarını da ilerleyen periyotlarda araştıracakları bilgisini veren Harzadın, şöyle konuştu:
“İlk çalışmamızda genç yetişkin periyodundaki deney hayvanları yer aldı. Deney sonunda kolesterol seviyelerinde bir değişiklik olmadı, şekeri tolere edebildiler. Daha sonraki çalışmalarda daha yaşlı hayvanlarda da araştırmalar yapacağız. Ayrıyeten şeker yoksunluğu periyodundaki davranışlarını da araştırmak çok değerli olacak. Bağımlı oldukları unsura ulaşınca sorun yaşanmıyor lakin mahrum oldukları periyotlardaki davranışlarına da bakmak gerekiyor. Dert seviyesi arttığında bu sonuçların nasıl değiştiğini incelemek için çalışmalarımızı sürdüreceğiz.”
Harzadın, dişilerde süratli gelişen şeker bağımlılığının östrojen düzeyinin yüksekliğinden kaynaklanabileceğini ve gelişimsel olabileceğini düşündüklerini de söz etti.
Prof. Dr. Nazan Uysal Harzadın, çalışmalarının memleketler arası saygınlığa sahip mecmualar tarafından dikkate alınmasından gurur duyduklarını da kelamlarına ekledi.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Efsun Erbalaban Yılmaz