Avrupa Parlamentosu’nun (AP) Türkiye Raportörü Nacho Sanchez Amor tarafından hazırlanan ve Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) ortasında pahalar ve standartlar konusunda uzaklık bulunduğunu savunan 2021 Türkiye Raporu, Genel Kurul’da oylandı.
Hukukun üstünlüğü ve temel haklarla ilgili AB’nin kaygılarının Türkiye’nin iştirak sürecini etkilediği görüşünü savunan kelam konusu rapora ait oylamada, 107 milletvekili çekimser oy kullandı.
Rapor, 67’ye karşı 448 oyla kabul edildi. Parlamentonun, Türkiye’nin iştirak müzakerelerinin devamını öngörmediği söz edildi.
AA’nın haberine nazaran; Genel manada AB-Türkiye ilgilerinde son bir yılda ve bilhassa son aylarda az da olsa bir düzgünleşme olduğu kaydedilen raporda, “AP, mevcut zorlukların aşılması ve bunların yerine daha sürdürülebilir, gerçek bir olumlu dinamik koyulması ümidini tabir etmektedir.” denildi.
‘Türkiye AB ve NATO için hayati bir müttefik’
Öte yandan raporda, AB ile Türkiye ortasında 2021’de iklim değişikliği, göç ve güvenlik, kamu sıhhati mevzularında yüksek seviyeli diyalog toplantılarının yapılmasından duyulan memnuniyet lisana getirildi.
Türkiye’nin 2021-2023 devri için ulusal hareket planını güncellediği, çeşitli alanlarda AB müktesebatıyla daha yakınlaştığı hatırlatıldı.
Raporda, Türkiye’nin stratejik kıymete sahip bir ülke olduğu, geniş bölgesinde istikrar için kilit ehemmiyet taşıyan bir ortak pozisyonunda bulunduğu, NATO içinde AB ülkeleri için hayati değerdeki bir müttefik olduğu söz edildi.
Raporda, AB’nin, Türkiye ile bağlantılarını diyalog, hürmet ve karşılıklı inanç temelinde düzeltmeye devam etmek istediği kaydedildi.
Bu çerçevede, Türk yetkililerin AB üyeliğine bağlılık taahhütlerini söz eden açıklamalarından memnuniyet duyulduğu, telaffuzların harekete geçirilmesinin beklendiği belirtildi.
AB-Türkiye İştirak Konseyi’nin tekrar yapılması istendi
AP’nin raporunda AB Kuruluna davet yapılarak askıya alınan yüksek seviyeli siyasi diyalog ile iktisat, güç, ulaştırma alanındaki yüksek seviyeli sektörel diyaloğun yine kurulması, ayrıyeten temel özgürlükler ve hukukun üstünlüğü ile ilgili duruma bağlı olarak AB-Türkiye Paydaşlık Konseyi’nin tekrar yapılması istendi. Türk iktisadının durumundan telaş duyulduğu belirtilen raporda, AB ile daha güçlü ve yakın ilgiler sayesinde zorlukların kimilerinin hafifleyebileceği lisana getirildi.
“AİHM kararları uygulanmalı”
Raporda, ‘Hukukun üstünlüğü ve temel haklar’ başlığı altında Türkiye’ye tenkitler sıralandı. Bu mevzuların AB ile bağlantılardan başka tutulamayacağı, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarını uygulaması gerektiği değerlendirmesi yapıldı.
AP milletvekilleri ayrıyeten Türkiye’de söz ve şov özgürlüğü ile gazetecileri engelleyen kimi önlemler uygulandığını savundu. Milletvekilleri, bunlardan telaş duyulduğunu kaydetti.
“Seçim barajı hala yüksek”
Türkiye’nin 4. ve 5. yargı paketlerinin hakikat tarafta adımlar içerdiği lakin bunların ana telaşları gidermeyeceği, hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı üzere alanlarda AB’nin telaşlarının sürdüğü tabir edildi. Raporda Anayasa Mahkemesine hak ihlalleriyle ilgili açılan davaların arttığı, bundan telaş duyulduğu lisana getirilerek, muhalefet partilerine yönelik baskı olduğu, bunun da kaygı yarattığı öne sürüldü.
Seçim yasasında değişiklik yapıldığı hatırlatılan raporda, yüzde 7’ye indirilen seçim barajının hala yüksek olduğu, vilayet seçim şuralarının belirlenmesi prosedürünün telaş verici olduğu ileri sürüldü.
“Türkiye’nin güvenlik telaşları meşru”
Raporda Türkiye’nin legal güvenlik telaşları bulunduğu, terörle gayret hakkına sahip olduğu, PKK ve DEAŞ terörünün kınandığı vurgulanarak, Türkiye’nin AB ile terörle gayret, kara para aklama ve terörün finansmanı hususlarında daha yakın iş birliği geliştirmesi istendi.
“Ukrayna’ya yardımlar memnuniyet verici”
‘AB-Türkiye münasebetleri ve Türk dış politikası’ başlığında Türkiye’nin Ukrayna’nın toprak bütünlüğü, egemenliği ve bağımsızlığına verdiği takviye takdirle karşılandı. NATO müttefiki ve ‘AB ile ortak ülke’ olarak bahsedilen Türkiye ile birçok ortak çıkar bulunduğu, Türkiye’nin Montrö Sözleşmesi’nin takdirle karşılandığı, Ukrayna’ya yardımlarının memnuniyet verici olduğu kaydedildi.
Türk hükümetinin Rusya ile Ukrayna ortasında arabuluculuk gayretlerinin memnuniyet verici olduğu söz edilen raporda, Türkiye Rusya’ya yönelik yaptırımlara katılmaya davet edildi.
“Sığınmacı aykırısı telaffuzlar tasa verici”
Raporda Türkiye’nin dünyada en fazla sığınmacıya mesken sahipliği yapmasına yönelik takdir tabirleri yinelendi ve AB’nin sığınmacılara yönelik fonlarının devam etmesi memnuniyetle karşılandı. Ayrıyeten hem AB’nin hem Türkiye’nin 2016 Türkiye-AB Ortak Açıklaması ve Geri Kabul Muahedesine uymasının kıymetli olduğu tabir edildi.
Türkiye’nin üzerindeki göç yükünün kabul edildiği raporda, tekrar de sığınmacıların ülkelerine geri dönüşlerinin istekli olması gerektiği, sığınmacı tersi telaffuzlardan kaygı duyulduğu belirtildi.
AB Kuruluna eleştiri
Şartlar sağlandığında Türk vatandaşları için vizelerin kaldırılmasına takviye verileceği bildirilen raporda, AB Kurulunda Komşuluk ve Genişleme Müzakereleri Genel Müdürlüğünde, sorumlu AB Kurulu Üyesi Oliver Varhelyi tarafından yapılan değişiklikten ıstırap duyulduğu, Türkiye’nin Orta Doğu ve Kuzey Afrika ile ilgili üniteye kaydırılmasının siyasi bir yanılgı olduğu vurgulandı.
“Türkiye ile iş birliği gerekli”
Raporda Türkiye-AB iş birliğinin dış siyaset ve güvenlik siyasetinde temel değerde olduğu görüşüne yer verilerek, “AB’nin bilhassa de komşu bölgelerde gelecekteki güvenlik yapılarının tesirli olabilmesi için Türkiye ile stratejik iş birliği ve güzelleştirilmiş irtibat gerekmektedir. Avrupa Parlamentosu, Ukrayna ve Afganistan üzere çeşitli dış siyaset alanlarında daha fazla AB-Türkiye iş birliğinin sağlanabileceğine inanmaktadır.” denildi.
Dış siyaset yaklaşımı değişmedi
Türkiye’nin AB’ye aday ülke olarak dış siyasetini AB ile uyumlu hale getirmesi istenen raporda, Türkiye ile Ermenistan ortasındaki yakınlaşma uğraşlarından duyulan memnuniyet lisana getirildi.
Doğu Akdeniz’de gerginliğin azalmasına karşın bunun bilakis dönebileceği, olumlu dinamiğin kolaylıkla değişebileceği, Kıbrıs müzakerelerinin tekrar başlamasının ve Türk tarafının iki devletli tahlil teklifinden vazgeçmesinin beklendiği belirtildi.
AP’nin raporunda Türkiye’nin Suriye’deki askeri harekatlarının kınandığı, Türkiye’ye Libya’daki uyuşmazlıkların tahliline barışçıl yaklaşma daveti yapıldığı kaydedildi.
AP milletvekilleri, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine Türkiye’nin âlâ niyetle yaklaşması davetini yaptı.
Diyalog sürsün, inanç tesis edilsin
Raporun Türkiye-AB bağlantılarında izlenecek yol başlığında ise, “Avrupa Parlamentosu, demokrasi, hukukun üstünlüğü, temel haklar ve özgürlükler kaidelerine bağlı yenilenmiş, istikrarlı ve karşılıklı bir iştirake tekrar girmek için iki tarafı da münasebetlerdeki mevcut durumu kapsamlı bir yüksek seviyeli diyalogla yine değerlendirmeye, güncellenmiş İştirak Mutabakatı üzere iştirak sürecine paralel tamamlayıcı yolları araştırmaya teşvik etmektedir.” sözü yer aldı.
İlişkilerin mevcut halinin tatmin edici olmayan sonuçlar doğurmaya meyilli olduğu kaydedilen raporda, karşılıklı çıkara dayalı iş birliği için sağlam temeller kurulması, itimadın tesis edilmesi daveti yapıldı.
Hem AB’nin hem Türkiye’nin diyaloğu sürdürmesi gerektiği görüşüne yer verilen raporda, her iki tarafın da saygılı bir lisan kullanması, mevcut ön yargılarla çaba etmesi istendi ve AB Komitesinin Türk toplumundaki AB farkındalığını artırmak için bağlantı siyaseti başlatması istendi.